Komisja Nadzoru Finansowego
Komisja Nadzoru Finansowego to instytucja państwowa zajmująca się nadzorem nad instytucjami finansowymi z sektora bankowego, emerytalnego, ubezpieczeniowego oraz kapitałowego. KNF współpracuje z Europejskim Urzędem Nadzoru Bankowego oraz Europejską Radą do spraw Ryzyka Systemowego. Z tego artykułu dowiesz się jakie funkcje pełni KNF w sektorze bankowym i jakie znaczenie mają jej decyzje dla dostępności kredytów.
Komisja Nadzoru Finansowego – podstawa prawna
Komisja Nadzoru Finansowego została powołana ustawą z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym. KNF zastąpiła zlikwidowaną Komisję Papierów Wartościowych i Giełd oraz Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych. W skład KNF wchodzą przewodniczący, trzech zastępców przewodniczącego oraz dziewięciu członków. KNF wykonuje swoje zadania poprzez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego składający się z 30 departamentów i zatrudniający ponad 900 urzędników.
Komisja Nadzoru Finansowego – sektor bankowy
KNF ma bardzo duży wpływ na działanie całego sektora bankowego oraz poszczególnych banków. Wpływ ten wynika bezpośrednio z ustawy Prawo Bankowe. KNF realizuje cztery funkcje:
- Funkcja licencyjna – Komisja Nadzoru Finansowego wydaje zezwolenie na utworzenie banku w formie spółki akcyjnej lub banku spółdzielczego. Wydanie pozytywnej decyzji jest uzależnione od przedstawienia przez założycieli banku statutu banku, strategii rozwoju banku przez najbliższe trzy lata, w tym zarządzania ryzykiem oraz planu finansowego. KNF musi wyrazić zgodę na każdego członka rady nadzorczej banku, jak również prezesa i innych członków zarządu. Komisja bada także pochodzenie kapitału założycielskiego banku, który nie może być niższy ni 5 mln euro (1 mln w przypadku banków spółdzielczych).
- Funkcja regulacyjna – KNF określa zasady funkcjonowania banków przez ustalenie standardów bezpieczeństwa. Co pewien czas Komisja publikuje Rekomendacje dotyczące wszystkich możliwych aspektów działania banków: od zarządzania ryzykiem towarzyszącym zawieraniu przez banki transakcji na rynku instrumentów pochodnych (Rekomendacja A) zaczynając, na ładzie wewnętrznym w bankach (Rekomendacja Z) kończąc. Rekomendacje muszą być wprowadzone przez banki w oznaczonym terminie.
- Funkcja kontrolna – polega na analizowaniu sytuacji finansowej banków. Banki mają obowiązek składać regularnie raporty dotyczące ich sytuacji finansowej jak również dotyczące poszczególnych transakcji. Oprócz informacji przekazanych przez banki KNF przeprowadza kontrole bezpośrednie. Celem kontroli jest badanie stanu faktycznego i porównywanie go ze stanem pożądanym, szczególnie w zakresie płynności finansowej i udziału kredytów zagrożonych.
- Funkcja dyscyplinująca polega na stosowaniu sankcji wobec banków angażujących się w podejrzane transakcje oraz podejmowaniu działań naprawczych wobec banków, które mają zły poziom wskaźników finansowych. Najlepszym tego przykładem było nałożenie kary w wysokości 10 mln zł na Idea Bank za sprzedaż akcji Getback oraz odrzucenie planu naprawczego Idea Banku, co ostatecznie doprowadziło do przymusowej restrukturyzacji i przejecie Idea Banku przez Pekao SA.
Komisja Nadzoru Finansowego – rekomendacje
Komisja Nadzoru Finansowego publikuje na swojej stronie internetowej ponad 20 rekomendacji, które obowiązują lub zaczną obowiązywać w ciągu najbliższych miesięcy. Obejmują one niemal każdy aspekt działania banków, więc większość z nich nie dotyczy bezpośrednio kredytobiorców (ani nawet pośrednio). Są jednak dwie rekomendacje, które dotyczą każdego wnioskującego o kredyt – rekomendacja S oraz rekomendacja T.
Rekomendacja S dotyczy kredytów zabezpieczonych hipotecznie. W tym momencie obowiązuje Rekomendacja S przyjęta w czerwcu 2013 r. ale do 30 czerwca banki muszą wdrożyć Rekomendację S z grudnia 2019 r. (banki spółdzielcze mają czas do 31 grudnia 2022 r.). Rekomendacja S zaleca:
- udzielanie kredytów hipotecznych konsumentom wyłącznie w walucie, w której uzyskują dochody,
- wskaźnik Debt Service to Income (jaką część dochodu stanowi koszt kredytu) na poziomie 40%,
- maksymalny okres spłaty kredytu 35 lat ale banki powinny rekomendować klientom kredyty na 25 lat,
- w przypadku nieruchomości mieszkalnych wskaźnik LtV (wielkość kredytu do wartości nieruchomości) na poziomie 80% bez ubezpieczenia i 90% z ubezpieczeniem,
- w przypadku nieruchomości komercyjnych wskaźnik LtV (wielkość kredytu do wartości nieruchomości) na poziomie 75% bez ubezpieczenia i 80% z ubezpieczeniem.
Wdrożenie Rekomendacji S przez banki miało bardzo duży wpływ na dostępność oraz strukturę kredytów hipotecznych. Wcześniej bardzo popularne były kredyty we frankach lub euro – po przyjęciu Rekomendacji S te kredyty zniknęły z rynku bankowego. Popularne były także kredyty na 100% wartości nieruchomości, natomiast teraz takie kredyty nie mogą być udzielane.
Zmiany w Rekomendacji S z grudnia 2019 r. dotyczą kredytów hipotecznych w formule “klucz za dług” oraz kredytów hipotecznych z oprocentowaniem stałym lub okresowo stałym. Według KNF banki powinny oferować klientom detalicznym tego typu kredyty. Znowelizowana Rekomendacja S wskazuje, że bank powinien umożliwić klientowi detalicznemu zmianę formuły oprocentowania kredytu ze zmiennej stopy procentowej na stałą stopę procentową lub okresowo stałą stopę procentową.
Rekomendacja T dotyczy kredytów udzielanych osobom fizycznym na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą, z wyłączeniem kredytów hipotecznych. Rekomendacja T zaleca korzystanie przez banki także z baz dłużników prowadzonych przez Biura Informacji Gospodarczej podczas badania zdolności kredytowej – Prawo Bankowe nakłada tylko obowiązek sprawdzenia bazy Biura Informacji Kredytowej.
Rekomendacja T określa także, że przypadku kredytów i pożyczek ratalnych banki mogą stosować uproszczoną procedurę badania zdolności kredytowej czyli udzielać kredytu na dowód. Możliwość zastosowania takiej procedury zależy od wysokości kredytu oraz tego jak długo wnioskujący jest klientem banku.
Komisja Nadzoru Finansowego – Sąd Polubowny
Sąd Polubowny przy KNF rozpatruje spory między uczestnikami rynku finansowego. Sąd Polubowny oferuje dwie możliwości rozwiązania sporu: mediację oraz arbitraż. Mediacja ma na celu doprowadzenie do ugody między uczestnikami sporu; arbitraż prowadzi do rozstrzygnięcia sporu w drodze wyroku Sądu Polubownego. Z powodu epidemii Sąd działa obecnie tylko w trybie zdalnym. Więcej informacji można uzyskać drogą elektroniczną sad.polubowny@knf.gov.pl lub telefonicznie tel. (22) 262-45-00.
Kopiowanie artykułu jest dozwolone pod warunkiem zachowania linku do źródła: Komisja Nadzoru Finansowego