Co to jest weksel?

Weksel jest to rodzaj papieru wartościowego, na podstawie którego wystawca weksla zobowiązuje się do zapłacenia osobie wskazanej na wekslu określonej sumy pieniężnej, w określonym miejscu i czasie. Zobowiązanie to jest bezwarunkowe i w przypadku jego nie spełnienia wierzyciel wekslowy może w prosty sposób dochodzić swoich należności. Ten artykuł zawiera informacje na temat weksli i obrotu wekslowego.

Prawo wekslowe

Zasady wystawiania i obrotu wekslami reguluje ustawa Prawo wekslowe z 1937 r. Ustawa określa warunki jakie należy spełnić aby weksel by ważny. Do 2007 r. istniały blankiety urzędowe weksla, które podlegały opłacie skarbowej. Od 2007 r. weksle nie podlegają opłacie skarbowej, a co za tym idzie nie ma blankietów urzędowych ani ustalonego wzoru weksla. Weksel musi zawierać następujące elementy:

• nazwę Weksel,
• deklarację bezwarunkowej zapłaty ,
• kwotę,
• nazwisko osoby lub nazwę firmy, na rzecz której zapłata ma być dokonana,
• oznaczenie terminu płatności,
• oznaczenie miejsca płatności,
• nazwisko osoby lub nazwę firmy, która ma dokonać zapłaty,
• oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla,
• podpis wystawcy weksla.

Jeżeli wystawcą weksla jest firma to podpisać się musi osoba uprawniona do reprezentowania firmy. Zazwyczaj jest to prezes zarządu lub właściciel firmy. Jeżeli wystawcą weksla jest spółka osobowa to podpisać się muszą wszyscy wspólnicy; brak podpisu jednego ze wspólników powoduje, że nie odpowiada on swoim majątkiem za spłatę weksla.

Rodzaje weksli

Prawo wekslowe wyróżnia dwa rodzaje weksli – weksle własne i weksle trasowane. Weksel własny zawiera przyrzeczenie wystawcy do bezwarunkowego zapłacenia określonej kwoty. Weksel trasowany zawiera polecenie zapłaty określonej kwoty skierowane przez wystawcę weksla (trasanta) do oznaczonej osoby (trasata). Z chwilą zaakceptowania weksla przez umieszczenie swojo podpisu trasat przyjmuje na siebie bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty, a weksel staje się papierem wartościowym, który może być przedmiotem obrotu.

Weksel in blanco

Weksel in blanco jest to szczególny rodzaj weksla, w którym nie jest oznaczona kwota zobowiązania, ani termin zapłaty, a który jest podpisany przez wystawcę. Weksel in blanco jest wykorzystywany w obrocie gospodarczym. Niektóre firmy uzależniają udzielenie kredytu kupieckiego od wystawienia przez kontrahenta weksla in blanco. Jeśli firma nie zapłaci za towar czy usługę w terminie to kwota zadłużenia jest wpisywana do weksla i na jego podstawie dostawca może dochodzić należności.

Dochodzenie należności na podstawie weksla jest bardzo proste i co najważniejsze szybkie. Sąd nie bada okoliczności związanych z wystawieniem weksla, a jedynie to czy jest wystawiony prawidłowo pod względem formalno-prawnym. Dlatego też weksel in blanco zawsze jest w pewnym stopniu ryzykowny dla wystawcy weksla. Wprawdzie umowa wekslowa określa na jakich warunkach i w jakich okolicznościach weksel in blanco może być wypełniony ale jeśli wierzyciel złamie te warunki (np. wpisze wyższą kwotę) to sąd nie będzie tego badał tylko wyda nakaz zapłaty.

Niezależnie od działań dłużnika nakaz zapłaty po dwóch tygodniach staje się wymagalny i może być przedmiotem egzekucji komorniczej. Dłużnik będzie mógł dochodzić swoich praw w sądzie cywilnym, natomiast to nie uchroni go przed koniecznością zapłacenia kwoty widniejącej na nakazie zapłaty. Dlatego też dla każdej firmy starającej się o kredyt kupiecki dużo bezpieczniejszym rozwiązaniem jest zaproponowanie innej formy zabezpieczenia niż weksel in blanco – na przykład gwarancji bankowej.

Poręczenie wekslowe

Poręczenie wekslowe (awal) to przyjęcie przez poręczającego (awalistę) solidarnej odpowiedzialności za zobowiązanie finansowe wystawcy weksla. Awalista odpowiada za zapłatę weksla, jeśli wystawca nie wywiązał się ze spłaty zobowiązania. Aby poręczenie miało moc prawną awalista musi podpisać się na wekslu i dopisać słowo “Poręczam” lub inne o podobnym znaczeniu.

Obrót wekslowy

Prawo wynikające z weksla może zostać przeniesione na inną osobę poprzez indos czyli pisemne oświadczenie posiadacza weksla złożone na wekslu lub przedłużku. Osoba, która zbywa weksel jest nazywana indosantem a osoba, która nabywa weksel, indosatariuszem.  Indos może być imienny czyli zawierać określenie indosatariusza albo in blanco czyli bez określenia indosatariusza. W przypadku indosu in blanco nabywca weksla może sam wpisać swoje dane albo przekazać go dalej bez indosu.

Weksle są skupowane przez banki komercyjne – jest to tzw. dyskonto weksli. Bank potrąca odsetki dyskontowe od wartości weksla. Są one wyliczane od daty dyskonta do daty terminu płatności weksla, a ich wysokość określa stopa dyskontowa NBP. Weksle skupuje od banków komercyjnych bank centralny. Wykup ten nazywa się redyskontem weksli. NBP nalicza odsetki redyskontowe od wartości weksla, a ich wysokość określa stopa redyskontowa.

Kopiowanie artykułu jest dozwolone pod warunkiem zachowania linku do źródła: Co to jest weksel?