Co to jest misselling?

Misseling to sprzedaż usług finansowych, które nie są właściwe dla nabywcy. Misselling wiąże się z wprowadzeniem w błąd konsumenta poprzez niedokładne poinformowanie go o szczegółach oferty – kosztach kredytu czy pożyczki albo o ryzyku związanym z proponowaną inwestycją. Czytaj dalej aby dowiedzieć się więcej na temat misselingu i niedozwolonych praktyk instytucji finansowych.

Przykłady missellingu

Najgłośniejszym w Polsce przykładem missellingu były kredyty frankowe. Były to kredyty hipoteczne denominowane we frankach, które banki oferowały klientom w 2007 r. i 2008 r. Stopa procentowa w Szwajcarii była wtedy dużo niższa niż w Polsce dlatego takie kredyty miały dużo niższe oprocentowanie niż kredyty złotowe. Pracownicy banków nie uświadamiali klientów o ryzyku walutowym, a wręcz przeciwnie – był nacisk ze strony kierownictwa by sprzedawać kredyty hipoteczne we frankach.

Prowizja za sprzedaż kredytów frankowych była wyższa niż złotowych, dlatego pracownicy banków starali się wcisnąć klientom jak najwięcej kredytów we frankach. W 2009 r. nastąpiło załamanie kursu złotego. Frank szwajcarski, kosztujący około 2 zł podrożał bardzo szybko do ponad 3 zł. Potem cena franka szwajcarskiego nadal rosła. Obecnie ta cena wynosi ponad 4 zł. Problem z kredytami frankowymi z 2007 r. i 2008 r. trwa do dziś, natomiast od pewnego czasy zabronione jest oferowanie kredytów hipotecznych w innej walucie niż zarobki kredytobiorcy.

Kolejny bardzo znany przykład missellingu to tzw. polisolokaty. Są to umowy ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym. Nabywca polisy płaci składkę, której część jest przeznaczona na ochronę ubezpieczeniową, a reszta jest inwestowana zgodnie z jego preferencjami (akcje lub obligacje i papiery dłużne). Jest to umowa długoterminowa, zawierana na kilkadziesiąt lat, zazwyczaj aż do emerytury.

Polisy na życie z funduszem kapitałowym weszły na polski rynek w drugiej połowie lat 90tych. Na początku takie polisy sprzedawali tylko agenci ubezpieczeniowi, którzy dokładnie tłumaczyli klientom na czym polega ta usługa. W typowej umowie polisy zawarty był między innymi zapis o opłacie związanej z przedterminowym rozwiązaniem umowy. W pierwszych latach obowiązywania umowy opłata ta wynosiła nawet 100% składki.

Potem polisolokaty zaczęły sprzedawać banki. Ponieważ prowizja od sprzedaży polisolokaty była wysoka pracownicy banków zaczęli je oferować także tym klientom, którzy potrzebowali zupełnie innej usługi. W najbardziej skrajnych przypadkach dochodziło do sytuacji gdy klient chciał przedłużyć umowę zwykłej lokaty, był zapraszany do banku pod pozorem dużo lepszej lokaty i wychodził z polisolokatą.

Dopiero po pewnym czasie dowiadywał się, że musi co roku wpłacać składkę w takiej samej wysokości. Często nie było go na to stać i tracił wszystko. Dlatego też coraz więcej spraw trafiało do sądów i do mediów.

Misselling – zmiana prawa

Pod naciskiem opinii publicznej parlament zaczął zmieniać prawo by ograniczyć misselling. Pierwszą zmianą było przekształcenie instytucji Rzecznika Ubezpieczonych w instytucję Rzecznika Finansowego. Od 2015 r. wszyscy klienci banków, firm pożyczkowych, towarzystw funduszy inwestycyjnych, firm ubezpieczeniowych itd. mogą zgłaszać się do Rzecznika Finansowego z wnioskiem o interwencję. Z biurem Rzecznika można się skontaktować za pośrednictwem strony internetowej https://rf.gov.pl/

Kolejną zmianą była nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Nowelizacja nadała UOKiK nowe możliwości walki z nieuczciwymi instytucjami finansowymi poprzez wprowadzenie tzw. tajemniczego klienta którym jest kontroler UOKiK próbujący nabyć usługi oraz zabroniła missellingu, określonego jako:

proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych konsumentów ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru.

Prezes UOKiK ma teraz możliwość wydania tzw. decyzji tymczasowej zobowiązującej przedsiębiorcę do zaniechania pewnych działań mogących naruszać zbiorowe interesy konsumentów. Decyzja ta może być podjęta w toku postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Decyzja wchodzi w życie natychmiast i odwołanie się instytucji finansowej nie wstrzymuje wykonania decyzji.

Nowelizacja ustawy zakazuje stosowania we wzorcach umów zawieranych z konsumentami niedozwolonych postanowień umownych. Naruszenie tego zakazu może skutkować nałożeniem kary przez Prezesa UOKiK w wysokości do 10% obrotów za rok poprzedzający rok nałożenia kary. Dodatkowo Prezes UOKiK może nałożyć karę w wysokości do 10 000 euro za każdy dzień zwłoki wykonaniu decyzji tymczasowej lub ostatecznej.

Misselling obligacji firmy Getback przez Idea Bank

Firma Getback to giełdowa spółka zajmująca się skupem przeterminowanych wierzytelności i odzyskiwaniem należności. By pozyskać kapitał potrzebny do działalności spółka emitowała wysoce oprocentowane obligacje. Obligacje te były sprzedawane przez banki m.in. przez Idea Bank. Po wybuchu afery Getback (okazało się, że wierzytelności zakupione przez Getback są w większości nie do odzyskania, a spółka ma ponad 1,5 mld zł strat) Prezes UOKiK wszczął postępowanie.

W toku postępowania wyszło na jaw, że pracownicy Idea Banku stosowali misseling. Obligacje firmy GetBack były oferowane klientom zamiast lokat i roztaczano przed nimi wizję dużych zysków, nie wspominając o ryzyku inwestycji. Prezes UOKiK nakazał bankowi zwrócić klientom 20% wartości nominalnej sprzedanych obligacji oraz nałożył 17,3 mln zł kary. Misseling obligacji Getback był jedną z głównych przyczyn kłopotów banku, które ostatecznie doprowadziły do przymusowej restrukturyzacji i przejęcia Idea Banku przez Pekao SA.

Kopiowanie artykułu jest dozwolone pod warunkiem zachowania linku do źródła: Co to jest misselling?